Kaartboeken lokken vaak de aandacht van de heemkundige onderzoeker, in de eerste plaats vanwege de kleurenpracht en kunstzinnige waarde van de kaarten in het boek. Toch zijn ze meer dan archiefstuk waarin lijsten van eigendommen of eigenaars zijn opgelijst en kaarten en plattegronden als illustratie zijn toegevoegd. Ze vertellen meer dan de rijkdom van een eigenaar, heerlijkheid of dorp waarop ze betrekking hebben. Ze kunnen ons inzicht geven op de sociaal-economische structuur van een gemeenschap, inzonderheid dorp of heerlijkheid… ze kunnen ons iets vertellen over het landschap waarin de eigendommen die ze beschrijven zijn gelegen… ze kunnen ons vertellen hoe dat landschap evolueerde… over hoe bezit doorgeërfd, verkocht, verkaveld of samengevoegd werd… hoe het gebruik van grond kan wijzigen en welk grondgebruik in een bepaalde streek domineerde. Met andere woorden, het zijn ideale bronnen voor uiteenlopende onderzoekdomeinen, maar vaak zijn ze wat stiefmoederlijk behandeld, niet enkel omdat ze als kunstobject worden beschouwd en zorgvuldig weggeborgen (uit vele kaartboeken zijn de kaarten verwijderd), maar ook vanwege hun complexiteit. Er zijn ontelbare types kaartboeken, waarvan de vorm vaak afhankelijkheid is van de persoonlijke voorkeuren van maker of opdrachtgever.

Work in progress: het landboek

Pre-kadastrale landboeken van prochies zijn werkdocumenten. Op veel landboeken is dat ook visueel zichtbaar: er zijn notities aangebracht, de kaarten zijn slordig en zitten vaak los in het boek, de kaft toont duidelijk sporen van hergebruik. Dat onderscheid hen vaak van de landboeken die in opdracht van private eigenaars zijn gemaakt, zoals abdijen of edellieden.…

Lees meer Work in progress: het landboek