Wie zoekt die vindt

Het klassieke landboek is een register van alle percelen in een bepaalde geografische entiteit. In geval dit een private eigenaar is, zoals een abdij of een rijke grootgrondbezitter, betreft dit uiteraard enkel haar of zijn bezittingen. In geval het een prochie (wereldlijke parochie) of dorp betreft – wat ons in het bijzonder interesseert – wordt het volledige grondgebied van die parochie opgemeten en opgeschreven, de spreekwoordelijke uitzondering niet te nagesproken.

In het register worden de percelen genoteerd per nummer. Vaak wordt de prochie opgedeeld in kantons, wijken of gemeten, de latere kadastrale secties. Per sectie worden de percelen in een bepaalde volgorde genoteerd, vaak in tegenwijzerzin, al is dat afhankelijk van de soms bijzondere vorm van de secties. In zo’n register vind je dan (vrij) snel een bepaald perceel terug, zeker wanneer er een kaart bij werd gemaakt. Minder makkelijk is om een bepaalde eigenaar of pachter terug te vinden. Die laatsten worden niet steeds vermeld. Eigenaars worden soms in het vet in de kantlijn vermeld. In enkele gevallen worden nieuwe eigenaars ook vermeld: de oude eigenaar wordt dan geschrapt in de tekst (of kantlijn) en de nieuwe er onder of boven genoteerd.

Er zijn uiteraard uitzonderingen, zoals bij het landboek van Tiegem, waar in twee afzonderlijke registers zowel een index (tabel) van eigenaren als van percelen wordt genoteerd.

Maar in de meeste gevallen is de vorser die op zoek gaat naar een overzicht van eigenaars of pachters afhankelijk van de vrijwilliger die het register heeft overgetikt in een excel-sheet of een word-document. Gelukkig zijn er veel heemkundige kringen en heemkundigen die van de voordelen van een dergelijke ontsluiting overtuigd zijn.